SPATADEREN

Wat zijn spataderen?

Spataderen zijn kronkelig verlopende en verwijde aderen die meestal vlak onder de huid van de benen lopen. Dat is niet altijd het geval. Ze kunnen ook dieper verborgen in het been zitten, zelfs in de spieren. 

Wanneer het hart pompt wordt bloed naar het puntje van de teen gestuwd. Echter het bloed moet ook weer terug en dat gaat niet vanzelf. In het been zitten drie spierpompen; voetzool, kuit en bovenbeen. Aders lopen door de spieren. Bij elke beweging wordt bloed omhoog gestuwd. In de aders zitten klepjes die voorkomen dat het bloed door de zwaartekracht weer naar beneden stroomt. Wanneer de klepjes niet goed functioneren spreken we over spataderen. Het bloed stroomt dan niet meer goed terug zoals op de afbeelding te zien is.

Hoe ontstaan spataderen?

De aanleg voor spataderen is genetisch bepaald, net als de kleur van ogen of haar. Aders bestaan uit verschillende bouwstenen/ componenten. Wanneer een of meerdere bouwstenen door een genetische mutatie zwak is/ zijn zullen de aders die ervan gemaakt worden die zwakte ook hebben. Ze hebben de kans om op termijn een spatader te worden wanneer er langere periode meer druk op komt te staan. Risicofactoren zijn: 

• beroep waarbij je lang staat of zit
• zwangerschap
• overgewicht
• trombose
• leeftijd

Welke soorten spataderen?

De kleinste ontsierende spatadertjes zijn de berkentakjes, ook wel 'besenreiser' varices genoemd. Deze kunnen branderigheid en pijnklachten geven, maar zijn vaak symptoomloos. De berkentakjes verzamelen zich in reticulaire vaten. Dit zijn net iets grotere blauw/ groen doorschemerende spatadertjes. Wanneer iemand een hele lichte huid heeft kun je ze zien en herkennen aan het honingraad patroon. De reticulaire vaten verzamelen naar de diepere en verborgen stamaders dieper in het been. Daarvan lopen er vijf in het been en deze zijn met het blote oog niet zichtbaar.We spreken daarom ook wel eens over verborgen spataders. Deze aders worden een spatader wanneer de klepjes niet goed meer functioneren. Soms ontstaan vanuit de stamaders zijtakken die klachten kunnen geven. De stamaders verzamelen naar de diepe beenader die het bloed naar de buik terug voert. In de diepe beenader kan trombose ontstaan, gelukkig zien we dat zelden.

Waarom is het belangrijk om spataderen te behandelen?

Wanneer spataderen onbehandeld blijven kan er een domino effect optreden en er kunnen complicaties ontstaan. Niet alleen verhoogt de aanwezigheid van een spatader het risico op ontstaan van meer spataders, het veroorzaakt ook klachten. Veel kan voorkomen worden door vroegtijdig te behandelen.

Het spatader domino-effect

Dieper gelegen spataderen geven klachten zoals nachtelijke krampen, onrustige benen en een zwaar gevoel. Bij dit soort symptomen stellen wij in de praktijk vast dat de bloedsomloop verstoord is door niet goed functionerende kleppen in de aders. We spreken dan van een spatader of refluxziekte. Door de verstoorde bloedsomloop hoopt er vocht op in de benen, oedeem genaamd. Dit gaat vrijwel altijd gepaard met een ontstekingsreactie. Dit is geen infectie met bacteriën. Door deze reactie ontstaat er een donkere verkleuring van de benen en in combinatie met vocht kan er ook jeuk en eczeem ontstaan. We noemen dat hypostatisch eczeem. Vaak zien we dat mensen hun been op een lullige manier stoten aan een trap of tafelpoot en als gevolg ontstaat er een wond aan het been die niet geneest en in korte tijd uitgroeit tot een beenzweer, ook wel veneus ulcus genoemd. Wanneer de beenzweer geneest blijft er een witte verlittekening achter (atrofie blanche). 

Hoe spoor je spataderen op?

Om spataderen op te sporen is het nodig om de kleppen in de stamaders en zijtakken te testen. Dit kan geheel pijnloos door het uitvoeren van een echo-duplex onderzoek. Met het echo apparaat worden de verborgen aders in beeld gebracht. De arts zal zachtjes in het been knijpen om de spierpomp te activeren en kan zo zichtbaar maken of de kleppen in de aderen goed functioneren. 

Aan de hand van het echo-duplex onderzoek en het lichamelijk onderzoek wordt een behandelplan opgesteld. Het kan zijn dat er meerdere behandelingen, of een combinatie van behandelingen nodig zijn.